Амир шаҳарни айланиб юрар
экан, ота-ўғил
савдогарларнинг суҳбати
қулоғига чалинди. Савдогар
ота ўғлидан:
- Сенинг нечта дўстинг бор? -
деб сўради. Ўғил:
- Қирқта дўстим бор. - деб
жавоб қилди. Ота:
- Мен умр бўйи бир яримта
дўст орттирдим холос. - деди.
Савдогарнинг гапини эшитган
амир мулозимларидан
сўради:
- Сизлардан бирингиз «Бир
яримта дўст» нинг
маъносини тушунтириб бера
оладими? Мулозимлар:
- Битта дўстни тушундик,
аммо яримта дўстни
билолмадик,- дейишди.
Шунда вазир:
- Амирим, савдогар ўғли
билан ҳазиллашган, - деди.
Амир:
- Йўқ, ҳузуримга ўша
савдогарни олиб келинг,
ўзидан сўрайман! - деди.
Савдогарни бошлаб
келдилар. Амирнинг
қаршисига ўтирди. Амир:
- Менга "Бир яримта
дўст"нинг маъносини
тушунтириб бер! - деди.
Савдогар:
- Хизматингизга шайман
амирим, лекин буни сўз
билан шарҳлаб
беролмайман. Аммо
кўрсатиб беришим мумкин, -
деди. Амир:
- Қандай қилиб?! - деди.
Савдогар:
- Жарчингизга буюринг,
бозорларда мени қатл
қилинишим ҳақида хабар
тарқатсин! - деди. Амир:
- Нима? Нима?! - деди.
Савдогар:
- Худди шундай амирим, "Бир
яримта дўст"нинг маъносини
билиб оласиз, - деди.
Шундай қилиб жарчи
"савдогарнинг оғир жиноят
қилганини ва ўлим жазосига
ҳукм қилинганини" эълон
қилди. Одамлар жазо
майдонига тўпландилар.
Амир ва савдогар ҳам ўша
ерда эдилар. Гўёки жазо
ижросини кутиб турибдилар.
Шунда бир киши амирнинг
қаршисига чиқиб:
- Амирим! Савдогарни озод
қилишингиз учун ҳар қанча
ҳақ тўлашга тайёрман.- деди.
Амир:
- Йўқ, иложи йўқ. Катта
жиноят қилди! - деди. Киши:
- Бор бойлигимни ярмини
бераман, - деди. Амир:
- Бор будингни берсанг ҳам
етмайди, - деди. Киши
савдогарга қараб:
- Дўстим эшитдингми, бутун
бор бойлигимни сенга фидо
қилдим, аммо амир рад этди.
Вафоли дўстинг эканлигимни
тасдиқлайсанми?! - деди.
Савдогар:
- Албатта, сен вафодор
дўстимсан! Раҳмат сенга!
Омон бўл! - деди.
Жарчи бироздан сўнг
савдогар қатл қилинишини
эълон қилди. Одамлар
орасидан бошқа бир киши
шошилганча югуриб чиқди
ва амирга:
- Бу савдогарни қатл
қиласизларми?! Ахир у
бегуноҳ! Ҳақиқий жиноятчи
менман!!! - сўнг йиғилган
оломонга ўгирилиб - Эй
одамлар! Унинг айби йўқ.
Мен ўша жиноятни қилдим!
Айбдор менман! Қатл
қилиниши керак одам мен! -
деди. Амир:
- Ундай бўлса, сени савдогар
ўрнига қатл қиламиз! - деди.
Киши:
- Ҳа, мени жазоланглар! Мен
айбдорман! - деди. Соқчилар
кишини ушлаб, жазо
майдонига олиб чиқиб,
қўлларини боғлай
бошладилар. Амир:
- Гапингдан қайтмайсанми? -
деди. Киши:
- Йўқ! Эй савдогар дўстим сен
уйингга қайтиб кетавер.-
деди. Шунда савдогар амирга
қараб табассум ила:
- Кўрдингизми амирим
яримта дўст билан бир бутун
дўстнинг фарқини?! - деди.