va bir chekkaga qo‘ydim, - Ana hammasi joyida...
- Rahmat...

Pastga tushushga taraddudlanar, oyoq uzatar, biroq tirab tushushga arzurli butoq topolmasdi. Bu kulguli ahvoliga, o‘ziyam jilmayb qo‘yardi.

- Yordam kerkmi?
- O‘zim...
- Eh, judayam tannoz bo‘lib o‘sibsanku!
- Aaa!
- Hayronman shu siyohingga, buyerda nima qilyabsan?

Boyagi savolimni takroran aytganimdan o‘shanday tajublangan bo‘lsada, birmuncha quvnoq kulib javob qaytardi:

- Tut tergani kelovdim... Nega hayron bo‘lasiz?
- Sen majnun yoki o‘g‘ilbola emassanki bu tabiy ko‘rinsa! Bir necha oylik kelinchak, yana hilvat yerda yolg‘iz o‘zing! Ho‘sh, nega hayron bo‘lmasligim kerak?
- Eey... - harakatdan to‘xtab, yana joylashib oldi, - anovi Zahro bilan kelayotgandik. Yo‘lda gap talashib tortishib qolsak bo‘ladimi, arazlab buvisini uyiga kirib ketvordi, menam "eee boree" dedimda o‘zim kelaverdim... Ahir avvaliyam kelardik-ku! Huu, o‘rimdan so‘ng bu yerda mol, qo‘y boqardik... Aaa, qolaversa qishloq yaqin bir baqirsam eshitilsa! Qanday haf bo‘lishi mumkun?!

Atrofga qaradim, haqiqatda qishloq yaqin qattiq aksa ursa eshitliadi. Ammo rosa darahtlar gurkuragan fasl, yer chetidagi teraklar qalinlashgan, ro‘j poyasi balant o‘sgan, quyuq tut barglari. Haqiqat shu; tabiyat biz turgan yerni odamlar nigihidan shunaqangi ihotalab olgandiki, o‘n qadan naridagi odam bizni payqashi dargumon.

- Qara, - qo‘lim bian ishora qilib, yuqoridagi mulohazalarimni, misollari bilan ko‘rsatdim, - Tentak qiz, hafsizman deb buncha ishonib qolma, o‘rim boshlansa odam ko‘p bo‘lar, ammo hozir yerga, ro‘jga ishlov beradigan vaqt emas, bu yerda hechkim bo‘lmaydi... - hayolimga bir qitmir o‘y keldi, - Ha, agar kimdir bo‘ldiham deylik!... Seni buyerdaligini bilmagan holatda tut yegani keldim... O‘n besh daqiqadan beri yolg‘izmiz-a? - so‘zim ma'nosini anglashu uchun, biroz to‘xtaldin, - Aytginchi biror falokatli holatni yuzaga kelishi uchun yetarlicha fursat emasmi?
- Ha... Lekin unday bo‘lmaydiku! Siz yomonlik qilmaysiz...
- Albatta... Bordiyu hozir meni o‘rnimga boshqasi kelib qolgandachi! Aytaylik fermermi, o‘g‘llaridan biri, traktrchi, ishchisi, suvchisi kim bo‘sayanda... Tasavur qil kayfi bor yoki hirsi kuchli. Uyat bo‘lsayam aytaman, senam har qanday erkakni vasvasaga solib qo‘yadigan darajada hushro‘y qizsan...

Ochiqcha etirofimdan, esankrab bir on ko‘zi jovdirab qoldi. Men ko‘pam etibor bermay so‘zimda davom etdim:
- Ha, baqirib kimnidir chaqirarsan, ular eshitmasachi? Eshitdiham deylik yetib kelgunicha jazavadagi erkakni qo‘lidan talofatsiz chiqa olasanmi? Chiqdingam deylik, yordamga kelgan kimsa bu sharmandali xolatni o‘lgunicha sir saqlab shaninga dog‘ tushurmasligiga kafolat bo‘ladimi? Ho‘sh o‘zini, shanini qanday himoya qilasan?

Savolim uni qizartirdi, uyaldi bir muddat skutdan so‘ng allaqanday quvlik bilan javob qaytarmoqchi bo‘ldi:

- Manabu qurolni ko‘ryabsizmi? - sadafday terilgan tishlarini ko‘rsatdi, - Kimni bo‘lsayam bir parcha etini yulib olishga yaraydi. Etidan ayrilgan, harkinmi qanday istagi bo‘lsayam so‘nadi, bildizmi...

Kulib, quvlik bilan gapirishga urungan bo‘lsada. Qiyofasida boshqacha ifoda zohir edi.

- Sodda bo‘lma! Hirs, har qanaqa erkakka ayiqni kuchini beradi. Nahotki quturgan erkak seni nozik jussangni jilovlab og‘zini berkitib, osongina ishini bajarib ketishini tushunmasang?

U jimgina termulib qoldi, ko‘zlari mendayu lekin hayoli emas. Ajab, ichidagi bir g‘alayon, istirob avval lablarini titratdi, so‘ng kipriklarini pir-piratdi. Mijjasida yosh halqalandi, ovozi mungli bo‘g‘ilib shivirladi:

- Bilaman...

''U biladi!"

Uning shu birgina so‘zida, qismatidan darak olam-olam ma'no, ovoz ohangida hechkimga aytomagan otashin dardning taftini his qildim va hammasi tushundim.

- Eringmi?

Javob o‘rnida asta bosh qimirlatib qo‘ydi. Hayot qizig‘a, bazida o‘zingni oqlash uchun milyon so‘z ayt birovni ishontira olmaysan. Bazan esa yurakdan aytilgan bir so‘z va bir imo, kifo qiladi.

- Bo‘ldi, tushginda uyinga jo‘na. Seni ketqazib menan hotirjam uyimga qaytay, - uni chalg‘itib gapni kulguga burdi, - lekin musichadek yaxshi joylashib o‘tiribsan, qolgin kelsa tushmey qo‘yaqol...
- Juda odamni ustidan kulakansiza?
- Hafa bo‘ldingmi shunga! Yo senam izzatalabmisan?
- Yoq nega... Yaqin olib gapirakansiz!
- Yaxshi ko‘rganlarim bilan shunaqa momila qilaman!

U g‘amgin jilmaydi. Ayni damda tut daraxtidan tushishga urunar biroq, oyoq qo‘yadigin joy topolmas, yonidagi daraxtga qaytib o‘tishni eplolmasdi.

- Shashting pastku! - qaltirayotgan oyoqlariga qarab kuldim, - Iyaaa! Oyog‘ing nega qaltrayababdi?
- Boya qo‘rqitib yubordizda!
- Daraxni silkitganimdami yoki yovuz erkaklar haqida gapirganimdami?
- Har, ikkalasiyam...
- Yo tovba... Yaxshiyam chiyabo‘ri haqida gapirmadim!
- Voooy, - birdan hushyor tortdi, - bu yerda chiyabo‘ri bormi?
- Bir, ikki yildan beri ko‘payib qoldiku... Kechasi ovozini eshitmisanmi?
- Haa... Eshitganman!

Yuzida qo‘rquv ifodasi zohir bo‘ldi. Bu meni yanada jo‘shtrib yubordi. Bo‘rilar haqida bir nechta voqealarni aytib biroz cho‘chitib qo‘ydim.

- Shunaqa gaplar... Ha, qo‘rqsang chiyabo‘ridan qo‘rq. Ammo boyagi erkaklar haqidagi fikrlarim biroz bo‘rtib ketdi. O‘shanday voqealar yot ellarda bo‘ladi, bizni odamlar u darajada razillashib ketmagan harqalay!
- Yo‘q siz to‘g‘ri aytdiz, - u yana titrab, boshini ekkancha pasroq ovozda so‘zladi, - Men o‘shandayi bilan yashayabman...

Bu sarob bo‘lgan umidlar, qizlik orzu hayollarining toptalgan chizgisi. Ozodam sho‘rlikning ko‘zgudai aksidek.Yuziga qarab rahmim keladi. Uni yupatgim, eri haqida iliq so‘zlar aytgim keldi. Bir ikki bor gaplashgan, ko‘cha kuyda qo‘l berib ko‘rishgan edim. Hali yoshligin, husn tarovatdayam bir-biriga moslini, albatta baxtli bo‘lishini aytdim. Qo‘shib chatib maqtagan bo‘ldim.

- Bas qiling... Bas... - maqtovim uni battar ranjitdi, titratdi g‘azablandi, - Yo‘q fazilatlarni yopishtrmen. Yonimdagi odamni kimligini juda yaxshi bilaman... Iltimos menga boshqa u haqida gapirmen...

Har oylani o‘z siri bor. Tashqaridan risoladagidek ko‘rinsada, ichkarida boshqa olam. Yosh bo‘lsalarda o‘zlariga yarasha muammolari bor ekanda!

- Ha, mali ko‘nglingni cho‘ktirma. - kuldim, - Senchi g‘amgin bo‘lsen shashting so‘nib tormizlanib qolarkansan. Tushishinga yordam beraymi yoki bir latifa aytib kuldiraymi?
- Yo‘q, o‘zim tushaman... - yana g‘smvin jilmaydi, - latifa aytaqolin...

Uning yana joylashib olganini ko‘rib, sevishganlar haqida ikkita latifa aytdim, biroz kulishib oldik. Oramizdagi munosabatlar yuqori bosqichga ko‘tarila boshladi. Borgan sayin uning dadil boqishlari ko‘paydi, iliqligi ortib qoldi, ovozi mayinlashib birmuncha maftun etuvchi to‘n hosil qildi.
Aytish maqtanchog‘lik bo‘laru, ammo aytaman bu tanish hislarni Ozodada va institutda o‘qib yurganimda menga yoqishni istagan bazi qizlarda ko‘rganman. Albatta bu yoqimli, ammo o‘zimga moyil qilib uni yo‘ldan ozdrayotganimdan ko‘nglim g‘ashlandi.

- Kel senga o‘zim yordam beraman! Daraxt tagiga borib, qo‘limni